معرفی ارقام پسته
پسته یکی از انواع مهم خشکبار در ایران و جهان می‌باشد. کشورهای مختلفی از جمله ایران، آمریکا، ترکیه، چین و… تولیدکننده پسته هستند اما ایران به عنوان بزرگترین صادر کننده پسته محسوب میشود. ارقام مختلف پسته با توجه به شرایط مختلف وجود دارد. در ایران حدود ۹۰ رقم پسته شناخته شده است که بعضی از آن‌ها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کشت می‌شوند. در این مقاله به معرفی مهمترین ارقام پسته در ایران و ویژگی های هر کدام خواهیم پرداخت.
تقسیم بندی انواع پسته
تقسیم بندی پسته با توجه به شکل ظاهری
- پسته گرد (rounded): پسته فندوقی
- پسته کشیده (long) : مانند پسته بادامی، اکبری، احمدآقایی
- پسته درشت (Jumbo): مانند پسته کله قوچی
ارقام پسته بر اساس زمان گلدهی
هر کدام از ارقام پسته زمان گلدهی متفاوتی دارند و با توجه به زمان گلدهی‌شان در معرض سرمازدگی و یا گرمازدگی قرار می‌گیرند. بنابراین باید رقمی انتخاب شود که با توجه به دما و شرایط آب هوایی منطقه کشت نهال پسته، کمترین خسارت به این درخت وارد شود. در ارقام دیررس پر شدن مغز پسته دیرتر از ارقام زودرس صورت می‌گیرد. انواع پسته را با توجه به زمان گلدهی میتوان به 3 گروه تقسیم نمود:
- ارقام زود گل: کله‌قوچی، سفید پسته نوق
- ارقام متوسط گل: احمد آقایی، فندقی، بادامی زرند
- ارقام دیر گل: اکبری، قزوینی
انواع ارقام پسته
پسته فندقی
پسته فندوقی که به پسته اوحدی نیز معروف است، توسط مهدی اوحدی در روستای فتح‌آباد رفسنجان شناسایی شد. پسته فندوقی از مهم ترین و معروف ترین ارقام تجاری پسته است که بخش زیادی از مناطق پسته کاری ( 60-70درصد باغات پسته رفسنجان) را شامل میشود. شکل ظاهری این پسته کروی (فندوقی) و خیلی خندان و رنگ رویی مغز ارغوانی و رنگ پوست استخوانی کرم می باشد. رقم فندقی از نظر گلدهی از ارقام متوسط گل می باشد و به همین دلیل در تمام اقلیم ها از سرد تا گرم در مناطق پسته کاری قابل کشت است و در اکثر بافت های خاک از سنگین تا سبک میتواند رشد کند. میوه این رقم نسبتا ریز است.
از مزایای رقم فندقی نسبت به دیگر ارقام پسته این است که سال آوری این محصول کم می باشد به طوری که شاید این رقم، محصول زیادی ندهد ولی هر ساله محصول میدهد. بنابرین توصیه میشود در باغات تازه تاسیس ابتدا از رقم فندوقی استفاده شود، زیرا مطمئن ترین رقم برای محصول دهی رقم فندقی می باشد. این رقم تا حد زیادی در برابر آفات و بیماری ها و همچنین کمبود عناصر غذایی مقاوم است. همچنین در مقابل مسمومیت ها بسیار مقاوم می باشد. توجه داشته باشید که این رقم تا حدی نسبت به شوری و کم آبی حساس است.
پسته کله قوچی
پسته کله قوچی بزرگترین مغز را در بین ارقام پسته دارد و می توان گفت درشت ترین و سنگین ترین پسته جهان، کله قوچی است. این رقم توسط حاج علی شریفی در روستای دهنو رفسنجان شناسایی شد، به همین دلیل به پسته حاج شریفی نیز معرف است. این رقم بیشتر در استان کرمان گسترش داشته است. پسته کله قوچی از نظر شکل ظاهری شبیه به پسته فندوقی است با این تفاوت که رقم کله قوچی بزرگتر و سنگین تر از فندوقی است. رنگ رویی مغز سرخ خاکستری و رنگ پوست استخوانی سفید با تیرگی متوسط است. پسته کله قوچی یکی از ارقام زودگل می‌باشد و به همین دلیل بیشتر در معرض خطر سرمای بهاره قرار می‌گیرد.
پسته احمد آقایی
این پسته ظاهری کشیده و بادامی شکل (long) دارد. رنگ پوست پسته احمد آقایی سفید بوده و رنگ مغز آن قرمز می‌باشد. این رقم از ارقام زود گل بوده و نیاز سرمایی کمی دارد و به این واسطه این رقم در مناطق گرم قابل توصیه میشود. همچنین این رقم بیشترین سال آوری در بین ارقام پسته را دارد و میزان محصول آن زیاد است. با مدیریت صحیح باغ، میتوان تا حدی شدت سال آوری در این رقم را کنترل کرد.
پسته اکبری
پسته اکبری معروف ترین رقم پسته ایران می باشد. تولید این نوع پسته بیشتر مختص ایران می باشد و تنها تولید کننده عمده آن ایران است، به همین دلیل در بیشتر کشورهای جهان به پسته ایرانی معروف است. از نظر ظاهری مانند پسته احمدآقایی ظاهری بادامی دارد با این تفاوت که پسته اکبری کشیده تر و بزرگ تر ( Super Long ) است. به همین دلیل جز پسته های لوکس با قیمت بالاتر و ارزش اقتصادی زیاد محسوب میشود. رنگ پوست این پسته، کرم استخوانی تیره بوده و دارای مغزی به رنگ بنفش و قهوه‌‌ای می باشد. از ارقام دیرگل و دیررس بوده که در دهه سوم شهریور قابل برداشت است، بنابراین بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارد. این رقم نسبت به شوری و کم آبی مقاوم است و میتوان در انواع بافت‌های خاک کاشت.
