عارضه زوال مرکبات
عارضه نوظهور زوال مرکبات طی سالهای اخیر در اغلب مناطق مرکبات خیز جنوب کشور و فارس به ویژه داراب، جهرم، جویم و فسا گسترش چشمگیری داشته و خسارت زیادی به مرکبات این منطقه وارد نموده است. این عارضه در اغلب گونه های مرکبات از جمله لیمو لیسبون (خارگی)، لیمو ترش، پرتقال، نارنگی و گریپ فروت مشاهده شده است. عارضه زوال مرکبات؛ پژمردگی، سوختگی شدید برگ، پوکی میوه ها، ریزش میوه، از بین رفتن ریشه، خشكیدگی و حتی مرگ درخت را به دنبال داشته و موجب خسارت زیاد به مرکبات میشود. در اکثر درختان دچار این عارضه، بخش عمده ای از ریشه ها، به ویژه ریشه های مویین (تارهای کشنده) که مسئول جذب آب و مواد غذایی از خاک هستند، از بین می روند.
علائم زوال مرکبات
علائم هوایی
- ابتدا زردی و تا حدودی قرمزی برگ ها
- لوله شدن و ریزش برگ ها
- خشکیدگی سر شاخه ها، سبز خشکیدگی و مرگ درخت
علائم در ریشه
- ازبین رفتن ریشه های موئین
- سیاه شدن ریشه های اصلی
ﺿﻌﻒ ﺷﺪﻳﺪ، باردهی کم، ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺎﻧﺪن و پوکی ﻣﻴﻮه ﻫﺎ، تاخیر در رﺷﺪ ﺑﻬﺎره و بروز ﻋﻼﺋﻢ ﻛﻤﺒﻮد عناصر غذایی در ﺑﺮگ ﻫﺎ از دیگر علائم زوال مرکبات است.
![علائم زوال مرکبات](https://raykakesht.com/wp-content/uploads/2023/10/زوال-مرکبات-1024x614.jpg)
![زوال مرکبات](https://raykakesht.com/wp-content/uploads/2023/10/زوال-1024x614.jpg)
عامل بیماری زوال مرکبات
با وجود مطالعات انجام شده، علت اصلی این عارضه هنوز مشخص نیست. اما نحوه آبیاری و مدیریت باغ در پیشگیری و کنترل این بیماری موثر است. بعضی از دلایل بروز این عارضه عبارت است از:
- استفاده بی رویه از كودها و سموم شیمیایی
- تنش گرما و خشکی: کمبود آب، خشکسالی طولانی مدت و بالا رفتن درجه حرارت های بیشینه تابستان باعث کاهش رطوبت خاک شده و احتمال زوال مرکبات افزایش می یابد.
- آبیاری غیر اصولی: مثلا به درختان باغ روزانه حجم زیادی آب، (بیش از 50 لیتر) داده شود و روز بعد هیچ آبیاری انجام نشود.
- عدم استفاده از نهال با كیفیت
- هرس غیراصولی که باعث میشود آفتاب بیشتری به ساقه و بدنه درخت برسد و موجب آسیب رسیدن به درخت می شود.
- همچنین در مواردی غلظت بیش از حد نیاز بعضی از عناصر غذایی در آب آبیاری و خاک، سمیّت این عناصر را به دنبال داشته که نمونه بارز آن سمیّت بور است. همچنین بهم خوردن تعادل بین کلسیم و منیزیم به نفع منیزیم، باعث اختلال در جذب عناصری کلیدی نظیر کلسیم میشود. کلسیم در استحکام دیواره سلولی و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش ها نقش دارد.
درمان زوال مرکبات
با توجه به ناشناخته بودن علت اصلی این عارضه، هنوز درمان دقیق و مشخصی برای این مشکل وجود ندارد. اما راهکارهایی برای پیشگیری و یا تعدیل عارضه زوال مرکبات پیشنهاد شده است.
برخی راه کارها برای جلوگیری و کاهش زوال مرکبات عبارت است از:
- استفاده از سایبان برای مقابله با تنش گرمایی
- کاشت پایه ها و ارقام متحمل به تنش گرمایی
- اصلاح بافت خاک های سنگین با مصرف کودهای آلی
- کاشت مرکبات در کنار درختانی با ارتفاع بیشتر مانند نخل که میتواند در مواردی سایه اندازی محدودی برای تاج مرکبات در طول فصل گرما داشته باشد.
- مدیریت تغذیه درختان در طول فصل رشد
- محلول پاشی کودهای فسفیت پتاسیم یا دی پتاسیم فسفات پس از برداشت میوه به منظور افزایش مقاومت و سیستم دفاعی ریشه درختان مرکبات به ویژه در مناطقی که احتمال مانداب سطحی وجود دارد.
- ایجاد زهکشی در باغ ها به منظور خروج سریع آبهای سطحی و ممانعت از تجمع آب در اطراف ریشه
- استفاده از نهال های کاملا سالم و گواهی شده
- کاهش تنش های محیطی
- ﻫﺮس ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﺧﺸﻚ و ﺿﻌﻴﻒ درﺧﺘﺎن مبتلا به این عارضه و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن آنها ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ اﻧﺪام ﻫﺎی ﻫﻮاﻳﻲ و رﻳﺸﻪ درﺧﺖ در درمان مفید خواهد بود.
- پرهیز از ﺳﻤﭙﺎﺷﻲ ﻫﺎی ﺑﻲ رویه در باغ های ﻣﺮﻛﺒﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ درﺧﺘﺎن و ﺧﺎک
- آﺑﻴﺎری درﺧﺘﺎن ﻣﺮﻛﺒﺎت در دمای بالای 35 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد
- ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻴﻮه ﻫﺎ در ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﻼﺋﻢ زوال و ﭘﮋﻣﺮدﮔﻲ درﺧﺘﺎن، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ رﻳﺸﻪ ﻫﺎ